Doczekaliśmy się czasów, w których znaczna część ludzkiego życia przeniosła się do internetu. Dotyczy to nie tylko sfery prywatnej obejmującej relacjonowanie każdej najmniejszej czynności, ale również tej zawodowej. Wiele osób realizuje się w dziennikarstwie czy próbują swoich sił jako blogerzy. Tworzone przez nich treści nie zawsze są w 100% skonstruowane przez nich samych i czasem, muszą posłużyć się teoriami i publikacjami innych autorów. Niekiedy konieczne jest wykorzystanie określonego fragmentu książki czy całej wypowiedzi. W takich przypadkach obowiązują pewne warunki i ograniczenia związane z korzystaniem z innych utworów. W poniższym artykule opisujemy jak wykorzystywać cudze treści zgodnie z prawem.
Co to jest prawo cytatu?
Jest to specjalne uprawnienie zezwalające na korzystanie z cudzych dzieł lub ich fragmentów, jeśli nie są one objęte prawami autorskimi. Dotyczy ono zarówno mediów tradycyjnych jak telewizja, prasa, książki, jak i źródeł internetowych. Niezależnie od tego, czy nasza działalność ma charakter zawodowy, czy amatorski, aby umiejętnie korzystać z treści i utworów innych osób, należy poznać zasady dotyczące ich legalnego użytkowania. Według art.29 ustawy o ochronie praw autorskich i prawach pokrewnych cytowanie innego twórcy nie może godzić w jego interes, a także naruszać normalnego korzystania z utworu. W praktyce oznacza to, że cytat ma pełnić jedynie rolę posiłkową danej publikacji, by nie doprowadzić do powielenia danego dzieła. Innymi słowy, jeśli będziemy w zbyt często cytować książkę czy artykuł tego samego autora to w efekcie może dojść niejako do jego „przepisania”. Dlatego tak ważne jest zachowanie umiaru w korzystaniu z treści innej osoby.
Cytować można jedynie te utwory, które zostały rozpowszechnione, to znaczy, że ich autor zezwolił na ich publiczne udostępnienie. Cel, w jakim konieczne jest przytoczenie treści innej osoby, musi być uzasadniony poprzez stosowne wyjaśnienie i analizę krytyczną. Takie wyjaśnienie jest też sporym ułatwieniem dla odbiorcy i pomocne w zrozumieniu przekazywanej intencji.
Jak cytować legalnie?
Prawo w tym zakresie jest jasne – cytowanie możliwe jest w przypadku materiału, który spełnia cechy utworu o indywidualnym charakterze. Cytować można nie tylko słowa, ale i utwory muzyczne, audiowizualne, plastyczne czy fotograficzne. Ich wykorzystanie ma służyć uzasadnieniu wysuwanych tez, ugruntowaniu własnych poglądów czy wywodów. Dlatego też najczęściej cytatami posługujemy się przy tworzeniu filmów dokumentalnych, biografiach lub artykułach. Dopuszcza się także cytowanie nieswoich twierdzeń lub wizji światopoglądowych w celu polemizowania z ich autorem. Możliwe jest stosowanie cudzych słów lub wypowiedzi dla upiększenia tekstu i podniesienia jego wszelkich walorów. Prawo zezwala również na przytaczanie motto innego autora pod warunkiem, że jest ściśle związany z treścią danej publikacji, a jego użycie musi zostać wyjaśnione i uzasadnione.
Aby uszanować interesy danego twórcy oraz jego dobra osobiste, zawsze należy podać jego imię i nazwisko oraz źródło, z jakiego czerpie się dany cytat.
brak komentarzy